Cmentarz tatarski w Kruszynianach

Kruszyniany, Podlasie
2021, 2022
konserwacja
Kruszynianach, Kruszyniany

o projekcie

Położone na północy Podlasia Kruszyniany są, obok Bohonik, jedynym historycznym ośrodkiem osadnictwa tatarskiego w granicach Polski 
z zachowanymi zabytkowymi mizarami i meczetami.

Mizar ten powstał w 2. poł. XVII wieku i został, wraz z znajdującymi się na jego terenie nagrobkami, objęty ochroną konserwatorską na podstawie wpisu do rejestru zabytków ( nr A-63 z 31.12.1986 r.).

22 października 2012 roku zarządzeniem Prezydenta RP mizar został uznany za pomnik historii Polski.

Cmentarz znajduje się niedaleko miejscowego meczetu, na terenie porośniętym głównie drzewami iglastymi. Całość założenia zamknięta jest kamiennym ogrodzeniem z dwiema bramami. Nagrobki na cmentarzu są orientowane na osi wschód -zachód, co wynika z tradycji islamu. Najstarsza jego część znajduje się w centralnej części. Współczesne pochówki mieszczą się dookoła wzniesienia, w pobliżu ogrodzenia.

wesprzyj projekt

wesprzyj projekt

2022

Przedmiotem tegorocznych prac konserwatorskich i restauratorskich był zespół pięćdziesięciu kamiennych nagrobków pochodzących z XIX wieku.

Część spośród zachowanych nagrobków była niekompletna – zachowały się liczne przykłady z pojedynczym kamieniem, a nawet pola grobowe pozbawione obu kamieni. Niektóre z nich są przemieszczone. Znaczna ilość głazów była pochylona lub przewrócona, część całkowicie zapadnięta w ziemię. W przeważającej większości kształt pola grobowego był niewidoczny lub słabo czytelny. Nieczytelny był również układ rzędów nagrobków. Powyższe czynniki wpływały negatywnie na odbiór historycznego układu cmentarza. Powierzchnia większości kamieni była silnie porośnięta glonami i porostami, co w przypadku kamieni z inskrypcją wpływało niekorzystnie na jej czytelność. Kilka spośród opisywanych kamieni nagrobnych było pękniętych ( nr 34, 40).

Kierownikiem i wykonawcą tegorocznych prac była art. plast. mgr Natalia Tomsia – dyplomowana konserwatorka i restauratorka dzieł sztuki.

Prace zostały zrealizowane we współpracy z Towarzystwem Tradycji Akademickiej. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Ochrona Zabytków.

Przykładowe zdjęcia po pracach:

2021

Jesienią 2021 roku przystąpiono do działań konserwatorskich przy 40 wybranych kamiennych nagrobkach.

Głównym założeniem prac było ustawienie przewróconych i przemieszczonych
kamieni nagrobnych na ich pierwotne miejsce. Po wstępnym oczyszczeniu
powierzchni obiektów z luźnych nawarstwień organicznych, elementy zapadnięte w
 glebę wykopano. Wykonano, odpowiedniej wielkości otwory w ziemi, w których
zamontowano kamienie nagrobne, stabilizując je drobnymi kamieniami w postaci
granitowych otoczaków.

Nagrobkom wymagającym pionizacji przywrócono pozycję wertykalną.
Część obiektów (kamienie, na których nawarstwienia utrudniały odczytanie
inskrypcji) umyto gorącą wodą pod ciśnieniem w celu usunięcia nawarstwień
biologicznych oraz chemicznych, następnie zdezynfekowano preparatem biobójczym
i pozostawiono pod przykryciem na dwa dni. Rozfragmentowane obiekty sklejono żywicą epoksydową, zabezpieczając uprzednio ich przełamy żywicą akrylową. Miejsca łączeń uzupełniono zaprawą mineralną barwioną w masie przy pomocy pigmentów naturalnych z dodatkiem granitowego kruszywa.Miejsca spękań oraz powstające na ich skutek szczeliny uzupełniono zaprawą mineralną. Po odpowiednim czasie obrobiono powierzchnię kitów nadając im fakturę zbliżoną do oryginalnej substancji zabytkowej. Kamienie nagrobne wykonane z piaskowca oraz głazów polodowcowych, na powierzchniach których wykonane były kity zabezpieczające, zahydrofobizowano w celu zabezpieczenia przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych. Uzupełnienia odbiegające barwą od oryginału scalono kolorystycznie. Uporządkowano teren wokół wszystkich nagrobków.

Wykonawcy prac:

– kierownik prac – art. plast. mgr Piotr Owczarek;
– art. plast. mgr Marta Butkiewicz;
– art. plast. mgr Witold Butkiewicz;
– art. plast. mgr Natalia Tomsia.

Prace zostały zrealizowane we współpracy z Towarzystwem Tradycji Akademickiej.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Ochrona Zabytków.

+ _

podobne projekty

INFORMACJA O TWOICH DANYCH

Prosimy o potwierdzenie zapoznania się z poniższymi informacjami poprzez kliknięcie przycisku „rozumiem”.

Szanowni Państwo,
25 maja 2018 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO”, „ORODO”, „GDPR” lub „Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych”).

W celu dalszego świadczenia Państwu usług za pośrednictwem serwisu Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, chcielibyśmy Państwa poinformować o przetwarzaniu danych oraz zasadach, na jakich będzie się to odbywało po dniu 25 maja 2018 roku.

Jakie dane przetwarzamy?
Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Państwa z serwisu Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, w tym zapisywane w plikach cookies.

Kto jest Administratorem Państwa danych?
Administratorem bazy danych jest Fundacja Dziedzictwa Kulturowego, z siedzibą w Warszawie (02-703) przy ul. Bukowińskiej 22/203, wpisana do Rejestru Stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej pod numerem KRS 0000439624, dla której akta rejestrowe prowadzi Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, NIP 5213639823.

W jakim celu chcemy przetwarzać Państwa dane?
Dopasowujemy treści wyświetlane na naszych stronach do indywidualnych gustów i potrzeb oraz ciągle doskonalimy jakość oferowanych usług, korzystając z analiz Państwa danych.Przetwarzamy dane Użytkowników w celu analityki ruchu w serwisie, źródeł dotarcia, czasu spędzonego na stronie i tym podobnych aby móc stale poprawiać jakość serwisu. Przetwarzanie danych umożliwia nam zwiększenie bezpieczeństwa usług świadczonych za pośrednictwem Fundacji Dziedzictwa Kulturowego (np. wykrywamy osoby łamiące regulamin Serwisu, zagrażające innym Użytkownikom, boty). Przetwarzamy dane Użytkowników Fundacji Dziedzictwa Kulturowego w celu umożliwienia korzystania z serwisu (zgodnie z Regulaminem i Polityką Prywatności).

Jak długo będziemy przetwarzać Państwa dane?
Dane przetwarzamy od momentu udzielenia odpowiedniej zgody do momentu jej odwołania / żądania zaprzestania przetwarzania danych osobowych / żądania usunięcia przetwarzania danych osobowych przez ich właściciela. Dane zbierane w ramach profilowania przetwarzamy od momentu rozpoczęcia korzystania z serwisu Fundacji Dziedzictwa Kulturowego (wejścia na naszą stronę) do momentu wyrażenia sprzeciwu wobec profilowania.

Czy możemy przekazywać dane?
Fundacja Dziedzictwa Kulturowego przekazuje Państwa dane jedynie podmiotom przetwarzającym je na jego zlecenie i będącym jego podwykonawcami (np. firmom programistycznym) oraz na żądanie podmiotów uprawnionych do ich uzyskania na podstawie obowiązującego prawa (np. sądom). Państwa dane nie będą przekazywane poza Europejski Obszar Gospodarczy ani udostępniane organizacjom międzynarodowym, z wyjątkiem powierzenia przetwarzania, w niektórych przypadkach, naszym zaufanym partnerom wymienionym w Polityce Prywatności.

Do kogo można się zwrócić po dalsze informacje odnośnie przetwarzanych przez nas danych?
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących danych osobowych prosimy pisać do naszego Inspektora Danych Osobowych, iod@dziedzictwo.org , ul. Bukowińska 22/203, 02-703 Warszawa, Polska.

Jakie mają Państwo prawa w stosunku do swoich danych?
Posiadają Państwo prawo dostępu do treści swoich danych oraz prawo ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu, prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem. Zgoda może zostać cofnięta poprzez wysłanie wiadomości e-mail na adres naszego Inspektora Danych Osobowych (adres iod@dziedzictwo.org) z adresu, którego zgoda dotyczy. Mają Państwo również prawo wniesienia skargi do GIODO w wypadku uznania, iż przetwarzanie danych osobowych Pani/Pana dotyczących narusza przepisy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r.
Dalsze informacje znajdą Państwo w Polityce Prywatności.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Państwa danych?
Fundacja Dziedzictwa Kulturowego przetwarza Państwa dane na podstawie prawnej zgodnej z obowiązującymi przepisami. Podstawą prawną przetwarzania danych w celu świadczenia usług dla Użytkowników Fundacji Dziedzictwa Kulturowego jest umowa (określona Regulaminem). Fundacja Dziedzictwa Kulturowego musi korzystać z danych Użytkowników w celu realizacji usług Serwisu Fundacji Dziedzictwa Kulturowego. Działania te obejmują również rozwój serwisu, lepsze dopasowanie wyświetlanych treści do indywidualnych preferencji Użytkowników, dokonywanie analiz w celu doskonalenia świadczonych usług oraz mechanizmów zapewniających bezpieczeństwo.
Podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego jest tzw. uzasadniony interes administratora zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. F RODO.
Podstawą prawną przetwarzania danych w celach marketingowych podmiotów trzecich odbywa się na podstawie odrębnej dobrowolnej zgody.

Serwis wykorzystuje pliki cookies, czyli pliki tekstowe zapisywane na komputerze Użytkownika, identyfikujące go w sposób potrzebny do umożliwienia niektórych operacji. Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronach internetowych Serwisu. Dowiedz się więcej w Polityce prywatności.