o projekcie
Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łucku jest jednym z najważniejszych polskich zabytków zachowanych na terenie Wołynia. Dziś to również niezwykle ważne miejsce spotkań Polaków mieszkających w stolicy województwa wołyńskiego.
Historia założenia klasztoru jezuitów w Łucku sięga roku 1604, kiedy to zaproszeni przez biskupa Marcina Szyszkowskiego zakonnicy rozpoczęli swoją działalność duszpasterską przy katedrze pw. Świętej Trójcy. W 1608 roku nową fundację klasztorną zatwierdził w Rzymie generał zakonu Aquaviva, a w 1609 roku król Zygmunt III. Ojcowie jezuici otrzymali parcele kolejno od kasztelana kijowskiego Jerzego Wiśniowieckiego, książąt Jerzego i Mikołaja Czartoryskich oraz innych magnatów. Dzięki temu w 1610 roku biskup Paweł Wołucki mógł poświecić kamień węgielny, który następnie wmurowano w fundamenty nowej świątyni.
Pierwotny projekt kościoła przypisywany jest architektowi prowincji małopolskiej, przebywającemu w Łucku w latach 1616–1619 Giacomo Brianowi. Szeroka, dwuwieżowa fasada budynku zaprojektowana została przez Benedetto Molle, a za wystrój barokowo-klasycystycznego wnętrza odpowiadał prawdopodobnie Paweł Giżycki, choć nie można jednoznacznie wykluczyć udziału Michała Sobolewskiego. Kościół został konsekrowany przez biskupa Andrzeja Gembickiego w 1639 roku, ale nie stanowił wówczas jeszcze całości, jaką znamy dzisiaj. Przylegające do świątyni od strony prezbiterium budynki kolegium wzniesiono kilka lat później, po 1646 roku.
Gdy w 1773 roku doszło do kasaty zakonu, dotychczasowa siedziba jezuitów przeszła pod kuratelę Komisji Edukacji Narodowej. Wkrótce jednak, w 2. poł. XVII wieku została przekazana diecezji. Świątyni została podniesiona do rangi katedry i zastąpiła zniszczoną w pożarze katedrę pw. Świętej Trójcy. Po II wojnie światowej dla świątyni nadszedł okres wyzwań. Najpierw, w 1948 roku utraciła funkcję katedry i została zamieniona na magazyn, a potem, w latach 70. XX wieku utworzono w jej murach Muzeum Ateizmu. Dekadę później w wyniku realizacji ekspozycji „Kosmos” zniszczeniu uległo wiele elementów wystroju kościoła. Wierni odzyskali świątynię dopiero na początku lat 90.
Niestety, wieloletnie zaniedbania oraz brak środków finansowych wspólnoty parafialnej odcisnęły wyraźny ślad na stanie kościoła. Przeprowadzenie prac zabezpieczających jest niezbędne nie tylko po to, by zatrzymać proces niszczenia zabytku, ale również po to, by móc zaadaptować kaplicę katedry na nowe miejsce ekspozycji zbiorów Muzeum Diecezjalnego w Łucku. Muzeum to będzie świadectwem duchowej, ale również materialnej spuścizny Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
W 2018 roku główne zadanie Fundacji polegało na odtworzeniu historycznej posadzki wraz z jej podbudową w kaplicy w Katedrze pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łucku oraz w bocznej kaplicy przeznaczonej na Muzeum Diecezjalne.
Zadanie zrealizowane zostało ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
W 2017 roku udało się zlikwidować napływ wód opadowych z połaci dachowych do wnętrza podziemi katedry. Wykonano kanalizację odprowadzającą wody opadowe z rur spustowych i połączono ją z miejską siecią kanalizacji deszczowej. Aby dodatkowo zabezpieczyć budynek przed wilgocią, uszczelniono styk muru z terenem.
W tym samym roku prace dotyczyły również renowacji poszczególnych elementów zabytku. Wewnątrz katedry odtworzono historyczne wejście do podziemi, w dawnej kaplicy Najświętszego Sakramentu naprawiono wyprawy tynkarskie i przywrócono warstwy barwne na ścianach, zabezpieczono również spękania i pęknięcia sklepienia, a także odrestaurowano drewnianą stolarkę okienną. To pierwszy etap procesu, z którego ostatecznie ma wyłonić się przestrzeń, w której wreszcie będą mogły zostać w pełni wyeksponowane zbiory założonego przez ks. Augustyna Medniasa łuckiego Muzeum Diecezjalnego.
Prace wykonała firma Den sp. z o.o. reprezentowana przez mgr. inż. Artura Kleckiego. Nadzór konserwatorski nad projektem sprawował dr hab. Janusz Smaza, prof. ASP, oraz rzeczoznawca budowlany mgr inż. Roman Paruch. Projekt koordynowany był przez Jana Rosiaka.
Zadanie realizowane było dzięki środkom Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przyznanym w ramach zlecenia zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą w 2017 roku i dzięki środkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanym w ramach programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”.
W 2014 roku Fundacja Dziedzictwa Kulturowego zleciła wykonanie ekspertyzy, która miała odpowiedzieć na pytanie, które prace konserwatorskie w katedrze należy przeprowadzić w pierwszej kolejności, by zatrzymać dalsze podupadanie zabytku. Wyniki wykonanych w podziemiach katedry badań jako główny problem wskazały silne zawilgocenia. Ich przyczyną okazał się brak systemu odprowadzającego wody opadowe z powierzchni połaci dachowych. To właśnie woda przedostająca się do podziemi katedry i w nich zalegająca stanowiła dla budynku główny czynnik destrukcyjny.
